Arhiva : : Septembar 2004.

Rat kao trgovina

Lice i naličje američkih osvajačkih ratova

prevod: Olga Darić

Svet obično misli da kada država stupi u rat, to njena vojska i vojni sektor na sopstvenim plećima iznose teret rata. Što nije tačno. Izvestan broj privatnih preduzeća, odnosno njihovi generalni direktori, u današnje vreme odlučuju u stvarima koje su ranije bile isključiva nadležnost predsednika države i Kongresa. Stvarni nosioci rata danas su zapravo privatna vojna preduzeća, odnosno privatna lica kao njihovi pravni zastupnici. Po nalogu takvih slani su plaćenici u Hrvatsku, Makedoniju, Kolumbiju, Avganistan i Irak. Da bi izvrdao Kongres i ratne izveštače, bez kojih je konvencionalni rat nezamisliv, režim Sjedinjenih Američkih Država danas ratuje preko prenosnog lanca, tj. služi se privatnim preduzećima kao rukavicama.

Američka vlada se oslanja u sve većoj meri na firme (tipa Military Professional Resources Incorporated - MPRI) specijalizovane za vojnu obuku i pružanje usluga, kako američkom, tako i režimima drugih zemalja. Rat je za tu firmu unosan posao i ništa više. Hrvatski ministar odbrane se 24. marta 1994. obratio SAD za pomoć protiv Srbije. Da bi izigrao odluku OUN o zabrani isporuke oružja republikama iz sastava Jugoslovenske federacije, Pentagon je hrvatskog ministra jednostavno uputio na adresu MPRI. Samo nekoliko meseci nakon što su unajmili MPRI, Hrvati su izveli vanredno uspešnu operaciju "oluja" agresijom na Krajinu, naseljenu mahom srpskim življem. MPRI je upotrebio vazduhoplovstvo, artiljeriju i pešadiju, stradalo je nebrojeno Srba a 250.000 je izbeglo. Eto kako je Krajina etnički očišćena.

Veliki je broj takvih uslužnih preduzeća koja su prevršila meru bilo nezakonitim poslovanjem bilo unajmljivanjem lica sa kriminalnim dosijeom za račun sumnjivih klijenata. Kongres, Ministarstvo odbrane i Pentagon ne vode računa o tome kako i na koji način posluju ove firme, dajući im slobodu da neometano krše važeće zakone i oslobađajući ih svake odgovornosti i kontrole.

Po ugovoru o delu u Iraku je raspoređeno nekih 15.000 ili 20.000 plaćenika. Na svakih deset vojnika okupatorskih snaga nalazi se po jedan plaćenik koji može da postupa sa iračkim građanima po sopstvenom nahođenju bez da o tome nekome polaže račun. Kao plaćenici oni ne podležu Povelji Ujedinjenih Nacija, Ženevskoj Konvenciji niti Nirnberškoj doktrini. "Washington Times" od 6. oktobra 2003. izveštava da su plaćenici unajmljeni kao čuvari pojedinih ministarstava ubili izvestan broj Iračana. Niti su bili pozvani na odgovornost za počinjeni zločin, niti je pokrenuta istraga povodom ubistava. Mnogi od tih plaćenika nisu američki državljani pa ne podležu Amerikim zakonima.

Blackwater USA, jedna od najzapaženijih firmi koje trguju plaćenicima, isporučila je šezdeset plaćenika, bivših komandosa iz Čilea od kojih su mnogi bili obučeni i unajmljeni u vreme vojne diktature A. Pinočea. Filipince, Bosance, i Amerikance obučava i unajmljuje bilo kao instruktore, obaveštajce, borce ili telohranitelje namesnika kakav je Pol Bremer. Dnevnice tih najamnika variraju između 1000 i 1500 dolara. Filipinci obično dobijaju 4000 $ mesečno i njihovi poslodavci neretko bez ustezanja ispoljavaju rasne predrasude prema tom narodu.

Vremena su veoma povoljna za trgovinu plaćenicima pošto je oko 6 miliona vojnika otpušteno nakon završetka hladnog rata i po biroima za nezaposlene traži uhlebljenje. Bez stvarnih kvalifikacija, njima često ne preostaje drugo osim da za visoke nadnice prodaju svoje vojno umeće privatnim firmama za promet plaćenika.

Te firme danas ostvaruju godišnji promet od nekih 100 miliona dolara. Najveći deo tog obrta otpada na krupne koncerne SAD kakav je Halliburton i filijale Kellogg, Brown i Root, ili na DynCorp i Raytheon. Često od vlade papreno naplaćuju za usluge, pa su i Kongres i Pentagon pokrenuli postupak da bi se utvrdila namena uplaćenih sredstava. Blokirano je trenutno 1.6 miliona dolara koliko je Halliburton naplatio za obroke namenjene vojnicima u Iraku.(1) Raskrinkana je još jedna podvala te firme: naplatila je papreno otpremanje vojne opreme u Irak a kamioni su bili potpuno prazni. Na slične podvale potrošeno je stotine hiljada dolara iz sredstava prikupljenih od američkih poreskih obveznika.(2)

DynCorp je dobio ugovor vredan više miliona dolara da bi njegovi plaćenici obučili buduće iračke policajce. Dotično preduzeće je svojevremeno isto tako obučavalo snage u Bosni pa je pukla bruka jer su istovremeno plaćenici trgovali belim robljem iz Istočne Evrope i seksualno zlostavljali mlade devojke. Niko nije krivično gonjen, samo su otpuštene dve osobe koje su otkrile tu bruku.

DynCorp posluje i kao obaveštajni servis Pentagona i CIA. Po preporuci te firme, američke okupacione snage na Haitiju uvrstile su plaćenike "odreda smrti" diktatora Fransoa Duvaliea u redove regularne Nacionalne policije i postavile na visoke položaje vojne oficire kompromitovane u vojnom udaru 1991.(3)

Privatne vojne korporacije su toliko razgranale svoje pipke da na njih otpada najveći deo koalicionih snaga u Iraku posle američkih. Oduvek su privatne firme igrale izvesnu ulogu u ratnim uslovima, međutim, nikada tako flagrantno i nadmoćno. Kada se pak stavlja pod lupu način njihovog poslovanja, brane se osporavanjem prava države na uplitanje u privatne privredne poslove. Potpredsednik Čejni (Cheney) je odbio da stavi na uvid Vrhovnom sudu odgovarajuću dokumentaciju Energetskog programa za koji je nadležan, izgovarajući se "zaštitom državne bezbednosti" i "privilegijama koje proističu iz njegovog položaja izvršne vlasti". A u stvari, sve se svodi na to da on štiti interese svoje privatne firme.

Američki vojni zvaničnici su procenili da ce od 87 milijardi dolara iz budžeta za 2004. namenjenih za operacije na ratištima u Iraku, Avganistanu i Centralnoj Aziji, 30 milijardi otpasti na privatne vojne firme. Predstavnički dom je 22. jula velikom većinom glasova usvojio predloženih preko 400 milijardi dolara izdataka za odbranu, od čega 25 milijardi vanrednih sredstava za operacije u Avganistanu i Iraku. Predstavnički dom glatko izdvaja milijarde za ratne troškove dok drastično opadaju izdvajanja za zbrinjavanje maloletne sirotinje, bolesnih i starih, i dok 36 sjedinjenih država grca u dubokoj krizi. Pa ne samo što su američki građani uskraćeni za odgovarajuće socijalne usluge, nego je režim još zapao u deficit od 444 milijarde dolara.

Prema procenama objavljenim u "US Law Report" i u "US Labor Against War" (Radnici SAD protiv rata) u junu 2004. rat u Iraku koštao je SAD već 118.518.293.319 $. Kako se budemo primicali 2005. povećanje budžeta za izgradnju Iraka samo će nastaviti da raste.

Lenora Foerstel

Izvori:
(1) Associated Press, 14/05/2004
(2) Guardian, UK, članak Ian Traymore, 10. Decembar,2003.
(3) Silverman, Ken, "Privatizing War", The Nation, 28. jul 1997.
Opširnije o Halliburton-u čitalac može naći u knjizi pod naslovom: "The Halliburton Agenda" autora Dan Briody u izdanju John Wiley and Sons.

Napomena: Tekst Lenore Foerstel "The Cost of the US Colonial War Against Iraq" izvorno je objavio Centar za istraživanje globalizacije (Centre for Research on Globalisation) http://globalresearch.ca/articles/FOE408A.html. © Copyright Lenora Foerstel.

[početak strane]